Bütçe Yönetimi

Bütçe, organizasyonun hedef ve amaçlarına ulaşması için gerekli kaynakların tespit edilmesini sağlayan operasyonların nicel bir planıdır. Bütçe finansal ve ve finansal olmayan bakış açılarının her ikisini de içerir. Bütçeleme işlemi, bütçe adı verilen bir çeşit plan yapma işidir. Ana bütçe, operasyon bütçesi ve finansal bütçeden oluşur. Operasyon bütçeleri operasyon giderleri için kullanılacak kaynakların tespit edilmesini sağlar. Operasyon bütçeleri; üretim bütçesi, satınalma bütçesi, insan kaynakları bütçesi ve satış bütçelerini kapsar. Finansal bütçe; ilgili periyotta bütçelenmiş operasyonlar ve beklenen işlemler sonucu ortaya çıkan para çıkışlarını ve para kaynaklarının tespit edilmesini sağlar.

Ana Bütçe Bileşenleri Nelerdir?

Ana bütçe satış bütçesini içerir, satış bütçesi satılması beklenen birim ürün miktarı ve tutarını gösterir. Bir ticaret firması tekrar satmak için aldığı ürünler için bütçeye ihtiyaç duyar. Bir üretim şirketinin ana bütçesi, üretim bütçesini içerir. Üretim bütçesi, satış bütçesi ve stok bütçesini kullanır (örneğin girdi stokları, parça vs) , böylece dönemin başında ve sonunda ne kadar malzeme olacağı bilinir ve ne kadar üretim yapılacağına karar verilir.

Üretim bütçesi, direkt malzeme bütçesi, direkt işçilik giderleri bütçesi, genel üretim giderleri bütçesi gibi çeşitlerden oluşur. Malzeme ve giderleri ve direkt işçilik giderleri üretim sona erdiğinde net olarak belirlenebilir. Genel üretim giderleri bütçesi, işçilik ve malzeme giderleri hariç, amotisman giderleri, donanım giderleri gibi tüm üretim giderlerini kapsamaktadır. Direkt malzeme giderleri bütçesi, üretime katılan tüm bileşenlerin dönem sonu ve dönem başı miktarlarının nicel olarak ayrıntılı bir biçimde belirlenmesine dayanır. Satınalma departmanına da yardımcı olan malzeme satınalma bütçesi gerekli malzemelerin fiyatlarının hesaplanmasını da kapsar. 

İşçilik giderleri bütçesi, endüstri mühendisliği bilgilerini kullanır ve üretim bölümünün işgücü ihtiyacını belirlemesi gerekir. İnsan kaynakları departmanı gerekli işgücü miktarını ve beceri seviyesini ilgili departmanlara sunar. Genel giderler bütçesi üretim miktarı baz alınarak belirlenir. Bazı genel giderlerde üretim çıktılarının çeşitliliğine ve miktarına bağlı olarak farklılıklar görülebilir. Bazı bütçeler ise sabittir çünkü üretim mikarının değişmesi bu maliyetlere etki etmez. Örneğin üretim kontrolü giderlerinin bir vardiyada nekadar üretim yapıldığına bakılmaksızın aynı olduğu varsayılır. Daha sonra üretim giderleri ve birim ürün başına üretim maliyetleri belirlenir. Böylece satılacak olan stoktaki ürünlerin miktarı baz alınarak satış maliyetleri de bulunur. Daha sonra satış ve işletme maliyetlerine değer biçilir, bu maliyetlerin içinde satış komisyonları vb giderlerle birlikte, ofis kirası gibi satış miktarından bağmsız sabit giderlerde hesaba katılır.

Bu noktadan sonra, nakit bütçesi yapılır. Nakit bütçesi şu şekilde yapılır; dönem başı nakit para artı gelecekte nakite çevrilecek alacaklar artı nakit satışlar ve diğer kaynaklar eksi nakit harcamalar (ödeme taksitleri, vergiler). Bazen nakit akışı eşitliği –eksi kalan verebilir, giderler gelirlerden fazla olabilir, bu durumda bir kişi borç alma ihtiyacına karar verir. Bazen de eşitlik +artı kalan verebilir, bu durum şunu gösterir, bazı harcama veya yatırımlara gereğinden fazla nakit ayrılmış olabilir. Bütçe hazırlamanın son işlemi ise öngörülen bilançonun hazırlanmasıdır, bu bilançoda; tahmin edilen nakit dengesi, yatırımlar, tahsil edilebilir alacaklar, malzeme envanteri, demirbaşlar, ödemeler, yevmiye ödemeleri, vergi ödemeleri, uzun vadeli borçlar, tasarruf hesapları gibi kalemler verilerin doğruluğunu sağlayacak şekilde çift taraflı eşitlik şeklinde belirtilir.

·         Bütçe ve bütçe kontrolü

·         Başabaş şemaları ve analizi

·         Metod Mühendisliği, iş basitleştirme ve standardizasyon

·         İstatistiksel analizler

·         İş akış şemaları

·         Organizasyon el kitabı

·         Bütçe Nasıl Yapılır Bütçeleme Süreci